SVETI NIKOLA MIRIKLIJSKI
Autor objektiva
19/12/2022
Nikoljdan slavimo 19. decembra i kod Srba spada u slavu sa najvećim brojem svečara. Sveti Nikola je slava u periodu Božićnog posta, tako da je slavska trpeza – posna.
Nikoljdan je esnafska slava. Sveti Nikola je zaštitnik lađara, splavara, ribara i vodeničara, zaštitnik moreplovaca i svih putnika, pa mornari na ovaj dan ne isplovljavaju, a veruje se da ne treba započinjati putovanja.
Sveti Nikola je rođen u gradu Patara u oblasti Likija u Maloj Aziji, od roditelja Teofana i None, u vreme rimskog cara Valerijana. Кada je odrastao i izučio škole, želeo je da stupi u sveštenički čin, te ga stric, arhiepiskop, proizvede za sveštenika grada Mira. Кada su Nikoli umrli roditelji, koji su bili vrlo bogati, od svog nasledstva pomagao je sirotinju, deleći milostinju i udavajući sirote devojke. Po smrti strica, episkopi i sveštenici iz Likijske oblasti, okupili su se da izaberu novog arhiepiskopa, najvrednijeg i najtačnijeg u izvršavanju dužnosti. Pošto su se uverili da je Nikola takav, izabrali ga za arhiepiskopa mirlikijskog. Кao arhiepiskop, poučavao narod u veri i u crkvi i po domovima, na svakom mestu. Pod carem Dioklecijanom, biva dugo utamničen, sve dok car Кonstantin nije dao svima slobodu, pa se Sveti Nikola opet vratio na svoju arhiepiskopsku dužnost. Кada je car Кonstantin sazvao prvi Vaseljenski sabor u Nikeji, bio je u saboru.
Upokojio se u Miru, 345. godine. Nekoliko vekova njegove mošti počivale u sabornoj crkvi, da bi 22. maja 1096. godine posmrtni ostaci Svetog Nikole preneti u Bari i položeni u crkvu svetog Jovana Preteče, koja je ubrzo postala stecište hodočasnika. Tri godine potom građani Barija su u čast Svetom Nikoli podigli velelepnu baziliku, verujući i poštujući Svetog Nikolu kao iscelitelja i čudotvorca.
Prema predanju, Sveti Nikola je povratio vid Stefanu Dečanskom, pa je srpski kralj katedrali u Bariju poklonio ikonu svetitelja na kojoj se zasniva predstava sveca prihvaćena u celom svetu. Ikona verno prikazuje lik Svetog Nikole, nacrtan na saboru u Nikeji, pa ovu srpsku ikonu smatraju čudotvornom. Stoji iznad velike časne trapeze koja pokriva grob Svetog Nikole, napravljena je od srebra koje je poklonio kralj Milutin. Srebrne ukrase su uništavali osvajači, pa je obnovljena u periodu baroka.
Tokom vekova, Sveti Nikola, arhiepiskop mirlikijski, postao je jedan od najpoštovanijih Svetaca u čitavom hrišćanskom svetu. Na pravoslavnim ikonama najčešće je prikazan sa omoforom arhiepiskopa i Jevanđeljem u ruci.
Sveti Nikola bio je zaštitnik dece, pa je održana tradicija darivanja oraha, lešnika, jabuka i slatkiša, kod nekih naroda stavljanjem u cipele kraj kreveta ili u prozore. Praznuje se kao dečji praznik u zemljama zapadne Evrope jer tada deca, ako su bila poslušna – dobiju poklone. Zaštitnik je grada Amsterdama. Holandski iseljenici u Ameriku čuvaju predanja o Svetom Nikoli, na holandskom Sint Nikolaas, skraćeno Sinterklaas. Naziv Santa Claus nastaje izvođenjem i iz engleskog Saint Nicholas. Predanje i lik Svetog Nikole i dobročinstava koja je činio bili su inspiracija za pesmu Klementa Klarka Mura “Poseta Svetog Nikole” iz 1823. godine, poznatija kao “The Night before Christmas”.
Poznato je da je knez Miloš Obrenović slavio Svetog Nikolu po svim narodnim običajima, a dok je počinjala slava zvonila su crkvena zvona.
U nekim našim krajevima je običaj da ukoliko otac deli slavu sinovima, jedan uzme letnjeg, a drugi zimskog Svetog Nikolu.