SVI DIŠEMO ISTI VAZDUH – “PRESKAKANJE” SRCA, GLAVOBOLJA
Autor objektiva
19/11/2021
Koncentracija PM10 čestica iznosila je, prema satnom merenju u 16 časova, iznosila je 100ug/m3, dok su PM2,5 bile na nivou 58,09ug/m3 i CO na 1,35mg/m3.
Poznato je da ugljen – monoksid izaziva ozbiljne zdravstvene tegobe, a zavisno od koncentracije, dejstvo može biti pogubno. Radi smanjenja koncentracije rešenje je više nego korisno i estetski izuzetno prihvatljivo, a jednostavno – treba uzgajati biljke.
No, preciznije o posledicama dugoročnog uticaja ugljen – monoksida, razgovarali smo sa diplomiranim fiziko – hemičarem u Zavodu za javno zdravlje Valjevo, Biljanom Mladenović.
“Jedan od najrasprostranjenijih zagađivača atmosfere, koji nastaje nepotpunim sagorevanjem fosilnih goriva u energetskim postrojenjima, automobilima i domaćinstvima, pri različitim hemijskim procesima je i ugljen – monoksid. Prirodni izvori, najveći prirodni izvori su alge u okeanima, morima i jezerima, emituju koncentracije približno jednake onim koje proizvodi čovek.
Motorna vozila su najveći pojedinačni emiteri ugljen – monoksida, preko 60% ukupno emitovanog ugljenmonoksida. Dizel motori koji koriste naftu kao gorivo su najveći zagađivači i ugljenmonoksidom i ugljendioksidom.
U našem gradu, srazmerno broju stanovnika, ima veliki broj automobila. Svi znamo da je njihova prosečna starost 10 i više godina, samim tim je i dosta automobila koji zbog svoje zastarelosti, ali i zbog standarda kvaliteta kojima moraju da zadovolje stroge propise Evropske unije, a uvezeni su zbog povoljne cene za naše stanovništvo – takvi automobili značajno doprinose aerozagađenju. Praznicima i vikendom je osetno smanjena koncentracija štetnih gasova poreklom od saobraćaja.
Što se tiče efekata po zdravlje koje mogu da izazovu visoke koncentracije i ugljenmonoksida i ugljendioksida, najviše ogledaju u dejstvu na centralni nervni sistem i na kardiovaskularni sistem.
Toksične osobine ugljenmonoksida se zasnivaju na njegovoj reakciji sa hemoglobinom. Afinitet hemoglobina prema ugljenmonoksidu je 210 puta izraženiji nego prema kiseoniku. Vezivanjem ugljen – monoksida sa hemoglobinom nastaje methemoglobin koji blokira razmenu kiseonika u ćelijama, pa na taj način direktno deluje na centralni nervni sistem i na kardiovaskularni sistem.
Jedna od manifestacija uticaja ugljenmonoksida na ljude koji su izloženi stalnoj ili povremenoj inhalaciji ovog gasa je glavobolja.
Jedan od mogućnosti eliminacije CO iz atmosfere je njegovo biološko vezivanje sa nekim jedinjenjima koja imaju biljke i životinje. Takođe njegova apsorpcija na čestice vode mora i okeana je jedan od načina rastvaranja ovog štetnog gasa.
Sunce emituje energiju raznih talasnih dužina, dobar deo toga stigne do Zemljine površine, doprinosi stvaranju i održavanju svog života na Zemlji, a deo tog zračenja potom biva emitovan u svemir i priroda je u ravnoteži. Ako nešto zadrži deo tog zračenja, ravnoteža se kvari i nastaju problemi. Ono što zadrži zračenje je poznato pod nazivom gasovi staklene bašte, a problemi koji nastaju su poznati kao globalno zagrevanje.
Atmosferski gasovi prvenstveno ugljen – dioksid i vodena para, u atmosferi stvaraju efekat staklene bašte i održavaju prosečnu temperaturu na Zemlji oko 15 stepeni. Bez ovih gasova prosečna temperatura bi bila -18 stepeni.
Biljke nam pomažu u eliminaciji ovih gasova iz atmofere. U procesima fotosinteze koje biljke obavljaju u hlorofilu, nastaje šećer – glukoza i oslobađa se kisonik. Eto spasa! Povećanjem zelenih površina u gradovima, parkovskih površina, sadnjom drvoreda duž glavnih saobraćajnica je jedno od rešenja koje može doprineti smanjenju štetnog dejsta izduvnih gasova automobila u gradovima.
Moja lična impresija je da u našem gradu značajno smanjen broj zelenih površina i travnjaka i drvoreda – da je sa ekspanzijom gradnje u užem gradskom jezgru značajno povećana površina pod betonom i asfaltom – što svakako nije dobro i ne doprinosi smanjenju niti koncentracija parametara o kome smo govorili, ali i sada dosta aktuelnih PM čestica koje se nalaze i u prašini na gradskim ulicama, koje su, ruku na srce, u zimskim mesecima kada su dani bez padavina dosta prljavi i ne čiste ih adekvatnom dinamikom” – rezimira Biljana Mladenović, diplomirani fiziko – hemičar.