- Home
- Vesti
- Vesti iz Valjeva
- U PETNIČKOJ PEĆINI KOD VALJEVA – OTKRIVENA NAJVEĆA PEĆINSKA POZNOANTIČKA GROBNICA U EVROPI
U PETNIČKOJ PEĆINI KOD VALJEVA – OTKRIVENA NAJVEĆA PEĆINSKA POZNOANTIČKA GROBNICA U EVROPI
Autor objektiva
13/10/2022
Arheolozi iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo i Istraživačke stanice Petnica, u saradnji sa speleolozima Društva istraživača “Vladimir Mandić Manda” iz Valjeva, otkrili su najveću poznoantičku pećinsku kolektivnu grobnicu u Evropi u do sada nepoznatnoj dvorani u Petničkoj pećini.
“Do ovog otkrića došlo je nakon višemesečne suše i znatnog pada nivoa vode u podzemnom Aždajinom jezeru koji je omogućio pristup delovima pećine koji do sada nisu bili istraživani i kroz koje protiče podzemni tok reke Banje.
U toku prvih ispitivanja novootkrivene dvorane od strane valjevskih speleologa i arheologa iz Istraživačke stanice Petnica uočeni su delovi ljudskih skeleta koji su se nalazili u vodi prekriveni sitnim peskovitim muljem. Ubrzo se uključuje i Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Valjeva i pristupa se hitnom arheološkom istraživanju koje je finansijski podržano od strane Grada Valjeva.
U toku ovog istraživanja pronađeni su skeletni ostaci više od 20 osoba, različte starosne dobi, od dece do odraslih, kao i delovi keramičkih posuda iz perioda kasne antike (IV-V vek). Utvrđena arheološka situacija navodi na zaključak da tela pokojnika nisu ukopavana već su iz nekog razloga ostavljena na stenovitoj površini pećinskog kanala. Usled dugotrajnog uticaja jakih vodenih struja vremenom je došlo do njihovog pomeranja iz položaja u kojem su pohranjeni.
U narednom periodu predstoje detaljne antropološke, genetske i druge specijalističke analize skeletnog materijala, kao i precizno datovanje skeleta. Očekujemo da će u bliskoj budućnosti biti nastavljena dalja istraživanja unutar Petničke pećine i njene šire okoline.
Ovakav vid sahranjivanja u doba pozne antike, sa velikim brojem skeleta koji su pohranjeni duboko unutar pećine, do sada nije bio poznat na tlu Evrope. Nalaz iz podzemnog toka reke Banje predstavlja jedinstveni slučaj i značajno arheološko otkriće.
Na značaj Petnice i Petničke pećine tokom perioda pozne antike upućuju i rezultati ranijih arheoloških istraživaja sa nekropole ispred pećine, kao i grobnog mesta novorođenčeta unutar bočnog kanala dvorane sa vigledima. Po svojoj prirodi ova otkrića svrstavaju Petničku pećinu u grupu značajnih arheoloških lokaliteta i predstavljaju važan element za poznavanje i proučavanje antičke Evrope“, navedeno je u saopštenju za javnost Istraživačke stanice Petnica.
Prema rečima arheologa iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo, Radivoja Arsića, vođe tima, jedino u Izraelu i na Bliskom Istoku su ranije otkrivana nalazišta iz datog perioda sa kojima najnovije, iz Petničke pećine kod Valjeva, može biti upoređivano.
Pored ostataka skeleta, koje će precizno datirati metodom ugljenika, Arsić naznačava da su pronašli i fragmente keramike ne samo iz perioda pozne Antike, od IV do VI veka n.e. već i sitne segmente za koje veruju da su iz perioda praistorije. Za sada, radi preciznosti, čekaju obavljanje analiza kako bi tačno datirali starost zajedničke grobnice tek pronađene u sporednom kanalu ispunjenom vodom u Petničkoj pećini, rekao nam je arheolog Radivoje Arsić.
Podsećanja radi, prva istraživanja, krajem XIX veka počeo je Mihailo Valtrović, potom i Đorđe Jovanović, krajem istog i početkom prošlog veka Jovan Cvijić. Pauzu od šest decenija prekida Valjevac, arheolog mr Novak Milošević koji je od 1969. i 1970. i tokom ’80. godina u više navrata istraživao u velikoj dvorani i pojedinim sporednim kanalima Petničke pećine; prokopavanjem prostora između kanala pronašavši ostatke iz perioda praistorije, između neolita i starijeg gvozdenog doba, ali ga je u daljim radovima prekinula prerana smrt. Lokalitet su ponovo otvorili arheolozi Željko Jež i Andrej Starović ’90. godina XX veka. Petnička pećina je u kontinuitetu bila privlačno nalazište i za polaznike seminara arheologije u Istraživačkoj stanici Petnica.
Vladimir Pecikoza, arheolog iz IS Petnica nam je rekao da ovo važno otkriće u Petnici i da očekuju datovanje uz genetičke analize.
“Timu iz Istraživačke stanice Petnica je veliko zadovoljstvo da smo učestvovali u ovom poduhvatu jer je ovo potvrda vrednosti istraživanja, koja su počela još od Valtrovića. Na nama, kao i na budućim generacijama arheologa je da nastave istraživanja ovog lokaliteta,” navodi Vladimir Pecikoza uz pojašnjenje da su i vremenski uslovi, sušni period, omogućili otkrivanje novog prostora u pećini, na potpuno neočekivanom mestu.
Tu je važnu ulogu imao i Grad Valjevo koji je, u odgovarajućem momentu efikasno odreagovao i pomogao nastavak istraživačkih radnji na lokalitetu. Uz činjenicu da je lokalitet u Petničkoj pećini okupio timove iz svih relevantnih institucija Grada Valjeva.
Novo otkriće je, praktično, treći lokalitet na prostoru Petničke pećine.
Nakon istraživanja obavljanih u proteklih pola veka na lokalitetu Petnička pećina smatrano je da je u znatnoj meri istražen. Međutim, najnovije otkriće ukazuje da Petnička pećina, kao i okolni prostor, tek mogu još mnogo da kažu o životu na ovom području. Takođe, treba istražiti i da li su pređašnja dva nalazišta, iako datumski različita, ipak na neki način povezana sa najnovijim.
Pronađeni fragmenti 20 skeleta, s’ obzirom da su bezmalo u fosilnoj fazi, jasno ukazuju na drevnost, potkrepljenu pronađenim delovima keramike. Međutim, precizni genetski i podaci o starosti, biće poznati nakon analiza u Centru za proučavanje kostiju na Medicinskom fakultetu u Beogradu i datiranja metodom C-14 u inostranstvu.
Prema do sada poznatim podacima, Petnička pećina se prostire u dubinu oko 580 metara. Na početku, nakon male nadzemne pećine, ulazi se u veliku kružnu tzv. dvoranu sa vigledima visine preko 20 metara. Pećina se dalje, putem uskih kanala, prostire do tzv. Aždajine dvorane, koja je u kaskadama. Aždajina dvorana je delom ispunjena podzemnim jezerom, odakle izvire reka Banja. Tu je u proteklih mesec dana obavljano istraživanje i, na neočekivanom mestu, otkrivena nova dvorana i najnovije nalazište za koje se veruje da je iz perioda post antike. Petnička pećina se dalje, još nepotpuno istraženim kanalima, nastavlja i do tzv. Velike, potom i “Medveđe” dvorane.
Fotografije snimljene tokom septembra i oktobra 2022. godine u Petničkoj pećini: Istraživačka stanica Petnica, Društvo istraživača “Vladimir Mandić Manda”, Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo