STAVOVI STANOVNIŠTVA O PITANJIMA KLIMATSKIH PROMENA
Autor objektiva
29/12/2021
PROJEKTI
“Zelena agenda na lokalnom nivou” – projekat je mreže članica Evropskog pokreta u Srbiji protiv klimatskih promena koje ostavljaju sve veće posledice na naše živote.
Možda je nazamislivo, ali pojedine, naizgleda male navike, mogu doprineti velikim promenama. Isključiti svetlo, upotrebljavati tzv. štedljive sijalice, nositi platnene torbe u kupovinu umasto najlon kesa. Istraživanje koje su početkom oktobra sproveli profesori Akademije strukovnih studija Zapadne Srbije, odseka u Valjevu, ukazuje da baš svakodnevne navike mogu podspešiti kvalitetne promene.
Predmet istraživanja bili su stavovi stanovništva o klimatskim promenama u šest gradova u Srbiji. Anonimna anketa je obavljena od 1. do 21. oktobra 2021. godine. Ispitivanjem su obuhvaćena 864 ispitanika.
Od ukupnog broja ispitanika 546 su ženskog, a 318 muškog pola. Prema starosnoj strukturi: 142 ispitanika je od 18 do 25 godina, 215 od 26 do 35 godina, 244 od 36 do 45 godina, 147 od 46 do 55 godina, 116 ispitanika su starosti od 56 do 65 godina. Nije bilo ispitanika starijih od 65 godina.
Od anketiranih, osnovnu školu je završilo 14, srednju 230 i najviše ispitanika 620 (71,76%) ima visoko obrazovanje.
Anketiranjem su obuhvaćeni stanovnici iz šest gradova u kojima je aktivan Evropski pokret u Srbiji: Leskovac = 90, Beograd = 246, Kraljevo = 85, Kruševac = 65, Sremska Mitrovica = 111 i Valjevo = 267 ispitanika.
Strahovi po pitanju zagađenja životne sredine
Daleko najveće brige u vezi sa zagađenjem životne sredine na ukupnom posmatranom uzorku izazivaju zagađenje vazduha (više od 92% ispitanika), 86% ispitanika zabrinjava zagađenje vodotokova, loše upravljanje otpadom brine skoro 60% anketiranih. Slede klimatske promene, izumiranje biljnih i životinjskih vrsta, a to zabrinjava skoro polovinu građana, zatim prekomerno iskorišćavanje prirodnih resursa brine 42% njih, posledice bombardovanja, radioaktivni otpad i oštećenje ozonskog omotača zabrinjavaju trećinu i na kraju, ali ne tako mali broj građana, brinu prenaseljenost gradova i poplave, oko 1/5 od ukupnog broja ispitanika.
Dakle, svi navedeni izvori zagađenja brinu od 1/5, pa čak i više od 90% ispitanika.
Kada se uporede rezultati po gradovima po pitanju strahova u vezi zagađenja životne sredine, zagađenje vazduha brine najveći broj stanovnika Valjeva (97 od 100 ispitanika), Beograda (94 od 100) i Kruševca i Kraljeva (po 90 od 100 ispitanika). Zagađenje vodotokova zabrinjava najveći procenat stanovnika Kruševca (91%), Kraljeva (90%) i Beograda (87%), slede ih stanovnici Valjeva (86%), Leskovca i Sremske Mitrovice (80%). Loše upravljanje otpadom zabrinjava najviše Beograđane (65%), Valjevce (61%) i Kraljevčane (58%), slede ih Leskovčani (55%), Kruševljani (52%) i stanovnici Sremske Mitrovice (48%).
Klimatske promene brinu visok procenat ispitanika u svim gradovima i kreću se od 43% Valjevaca do 59% Leskovčana. Izumiranje biljnih i životinjskih vrsta i prekomerno iskorišćavanje prirodnih resursa zabrinjava dosta veliki i relativno ujednačen broj ispitanika po svim gradovima, radi se o 4 ili 5 na deset ispitanih stanovnika.
Od ostalih problema, posledice bombardovanja zabrinjavaju više od 40% Valjevaca, gustina saobraćaja brine više od 40% Beograđana, poplave više od 1/3 Kraljevčana, a prenaseljenost gradova skoro 1/3 Beograđana.
U odgovoru pod “drugo”, izdvojeni su: nedovoljno iskorišćavanje obnovljivih izvora energije, uzgoj stoke kao jedan od vodećih zagađivača, prskanje iz aviona hemikalijama, porast broja obolelih od kancera, dolazak kompanija kojima je u svetu zabranjen rad zbog izazivanja teških zagađenja, uvoz hemijskog otpada, porast temperature, inertnost i nedostatak bržih rešenja po pitanju životne sredine.
Problemi koji više zabrinjavaju žene nego muškarce su: zagađenje vazduha (94%:88%), zagađenje voda (87%:84%), loše upravljanje otpadom (60%:56%), klimatske promene (50%:42%), radioaktivni otpad (38:21%), posledice bombardovanja (36%:31%), oštećenje ozonskog omotača (33%:23%), prenaseljenost gradova (23%:19%) i poplave (20%:16%). Veću zabrinutost od žena muškarci iskazuju jedino po pitanju gustine saobraćaja (33%:30%). Najveće razlike u strahovima kod žena, u odnosu na muškarce, su u vezi sa radioaktivnim otpadom i oštećenjem ozonskog omotača.
Percepcije brzine promena vremenskih uslova
Posmatrano po gradovima, prednjače Kraljevčani, više od 95% njih slaže se da se vremenski uslovi ubrzano menjaju. Ujednačen je procenat ispitanika iz ostalih gradova po ovom pitanju i kreće se oko 90% od ukupnog broja ispitanih.
Znatno veći broj žena smatra da se vremenski uslovi ubrzano menjaju, skoro 93% njih u odnosu na 87% muškaraca.
Percepcije posledica klimatskih promena na nivou lokalnih zajednica
Iako se veliki procenat ispitanika izjasnio da nije uočio promene klime u svojoj lokalnoj zajedinci. Kada su, kao odgovori ponuđene konkretne promene u vezi sa klimom, situacija se menja i veliki broj se izjašnjava da itekako primećuje ove posledice. Objašnjenje je, najverovatnije u činjenici da ispitanici “promenu klime” shvataju kao suviše uopšten pojam.
Od navedenih pojava kao posledica promene klime prednjači ponovo (i visoko na prvom mestu) loš kvalitet vazduha (75%). Slede porast temperature (velike vrućine, 60%) i povećan smog (56%). Preko polovine građana uočava povećanje zdravstvenih problema (53%) i sušu (51%). Slede loši prinosi u poljoprivredi (33%), ugroženost i nestanak pojedinih biljnih i životinjskih vrsta (23%), poplave (22%). Manje od 1/5 ispitanika uočava nestašicu vode (18%), klizišta (11%) i grad (7%) kao posledice promena klime.
Građani loš kvalitet vazduha smatraju jednom od posledica promene klime. Ovaj problem najviše pogađa stanovnike Valjeva, skoro 90%, zatim Beograda (skoro 85%), slede Kraljevo i Kruševac (2/3 ispitanika) i Sremska Mitrovica i Leskovac, skoro po 60% stanovnika smatra da je kvalitet vazduha loš.
Odmah posle ovog problema slede velike vrućine, a na njih se najviše žale stanovnici Kruševca više od 70%, Beograda i Kraljeva oko 2/3 ispitanika, zatim Valjeva, Leskovca i Sremske Mitrovice.
Povećan smog pojava je koja pogađa najviše stanovnike Valjeva i Beograda (više od 2/3 ispitanika), zatim Kruševca i Kraljeva (po 2/5), trećinu Leskovčana i svakog četvrtog stanovnika Sremske Mitrovice.
Povećani zdravstveni problemi kao posledica klimatskih promena predstavljaju problem za najveći procenat stanovnika Valjeva (više od 60%) i za oko polovinu ispitanika iz Beograda, Kruševca, Leskovca i Sremske Mitrovice. Na poslednjem mestu, ali sa veoma visokim procentom su stanovnici Kraljeva, jer više od 1/3 pogađa ovaj problem.
Sušu kao posledicu klimatskih promena primećuje najveći broj ispitanika iz Kraljeva više od 2/3, i više od polovine iz Sremske Mitrovice, Valjeva, Leskovca i Kruševca.
Loše prinose u poljoprivredi kao problem navodi ujednačen procenat ispitanika, oko 1/3, osim Beograđana koji u manjem procentu primećuju ovaj problem 1/5 ispitanika.
Poplave i grad su na poslednjem mestu kao posledice uočenih klimatski promena, pa poplave kao posledicu navodi nešto veći broj stanovnika Kraljeva (više od 50%), oko 1/5 stanovnika Leskovca, Kruševca i Valjeva. Grad kao posledicu primećuje ispod 10% ispitanika po svim gradovima, izuzev Kraljevčana 18%.
Veći procenat žena u odnosu na muškarce primećuje loš kvalitet vazduha (78%:71%), povećane zdravstvene probleme (59%:42%), povećan smog (59%:50%), lošije prinose u poljoprivredi (35%:30%), nestačicu vode (19%:17%). Muškarcima više nego ženama smeta porast temperature (velika vrućina, 61%:58%) i suša (54%:49%). Najveće razlike su po pitanju povećanih zdravstvenih problema, koji pogađa čak 17% više žena.
U odgovoru pod “Drugo” ispitanici su navodili: neravnomerno raspoređene padavine u toku godine, ekspanzija biljnih vaši i drugih štetnih insekata, pomeranje granica godišnjih doba, slabije zime, sve manje snega, loš kvalitet vode.
Percepcije razloga ubrzanih klimatskih promena
Kada uporedimo redosled izvora zagađenja po gradovima, na prvom mestu privreda kao zagađivač je u Sremskoj Mitrovici, Beogradu i Kruševcu, loše upravljanje otpadom u Beogradu, Kruševcu i Valjevu, a grejanje na fosilna goriva u Valjevu, Beogradu i Kruševcu. Sve tri grupe faktora veliki broj građana smatra zagađivačima, od 50% grejanje do 70% privreda.
Razlike u korist žena, u odnosu na muškarce, su kod posmatranja uzročnika – loše upravljanje otpadom (61%:54%), ozonske rupe (36%:26%), prekomerne upotrebe automobila (44%:39%). Za samo jedan faktor nešto veći broj muškaraca se izjašnjava da je doprineo ubrzanju klimatskih promena i to grejanje domaćinstava fosilnim gorivima (50%:48%).
U odgovorima pod “Drugo” izdvojeni su: neumerena potrošnja i uništavanja prirodnih resursa, nezainteresovanost čovečanstva za ovaj problem, lokacija Valjeva koje zbog položaja u kotlini ima loš vazduh, loš odnos čovek – priroda.
Strahovi od posledica klimatskih promena
Skoro 80% ispitanika plaše posledice klimatskih promena. Skoro 50% se izjasnilo da ih plaše, a skoro 30% da ih plaše u velikoj meri. Tek nešto više od 1% građana nema nikakve strahove u vezi sa klimatskim promenama.
Postoje statistički značajne razlike u percepciji strahova od klimatskih promena između ispitanika iz različitih gradova.
Preko 3/4 ukupnog broja ispitanika plaše posledice klimatskih promena. Postoje statističke značajne razlike u percepciji strahova od klimatskih promena između ispitanika i po gradovima i prema polu.
Percepcija brzine dejstva klimatskih promena
Samo 4% ispitanika misli da je bezbedno od ovih uticaja u dužem vremenskom periodu. Po gradovima, Beograđani (87%), Kruševljani (86%) i Kraljevčani (85%) se u najvećem procentu ne slažu sa tvrdnjom da ih posledice klimatskih promena neće pogoditi u dužem vremenskom periodu. Najmanje Leskovčana misli ovako, a iz tog grada je i najveći broj onih koji se ne slaže sa tom tvrdnjom svaki deseti, ali i najveći broj neopredeljenih 16%.
Veći procenat žena, nego muškaraca, se ne slaže da ih neće pogoditi posledice klimatskih promena u dužem vremenskom periodu 86:80 odsto. Zanemarljiv procenat žena misli da je bezbedan u dužem vremenskom periodu u pogledu posledica klimatskih promena, dok se nešto veći broj muškaraca tako izjasnio.
Stavovi o načinima ublažavanja posledica klimatskih promena
Da treba uvesti stroge mere i zakone radi očuvanja životne sredine misli skoro 80% od ukupnog broja ispitanika, više od 70% smatra da je rešenje u promeni ponašanja pojedinaca, prelasku na obnovljive izvore energije 68%, edukaciji stanovništva svih starosnih grupa (više od 65%) i masovnoj sadnji drveća (više od 60%). Ohrabruje rezultat da samo dva od sto ispitanika smatra da se ništa ne može uraditi po pitanju ublažavanja posledica klimatskih promena.
Zanemarljiv procenat Beograđana i Valjevaca se slaže da se ništa ne može uraditi na ublažavanju posledica klimatskih promena. S druge strane, svaki osmi Kraljevčanin se slaže sa ovim stavom.
Za skoro sve predložene mere za koje su se ispitanici složili da bi bile od koristi u očuvanju životne sredine izjasnio se veći procenat žena nego muškaraca: stroge mere i zakoni (82%:75%), promena ponašanja pojedinaca (74%:67%), edukacija stanovništva svih starosnih grupa (67%:64%) i masovna sadnja drveća (64%:61%). Nešto veći procenat muškaraca podžava subvencije za izolacione materijale i stolariju kao meru (32%:29%), neznatna je razlika u pogledu mere skraćivanja radne nedelje, takođe u korist muškaraca, (17%:15,5%).
Procena sopstvene uloge u uticaju na klimatske promene
Od ukupnog broja ispitanika 68% smatra da ima uticaja na klimatske promene, dok više od 1/5 misli da nema nikakvog uticaja na ove promene.
Preko 3/5 ispitanika po gradovima slaže se da ima uticaja na klimatske promene, prednjače ispitanici iz Beograda sa više od 75%. Da nema nikakvog uticaja na ove promene misli 1/3 ispitanika iz Sremske Mitrovice, slede Leskovac i Valjevo, sa po 1/4 onih koji tako misle. Najviše neopredeljenih je iz Kraljeva.
Veći procenat žena nego muškaraca misli da ima uticaja na klimatske promene (70%:64%), dok 25% muškaraca misli da nema uticaja na ove promene, među ženama je 18% onih koje tako misle.
Navike i ponašanja od značaja za zaštitu životne sredine
Veliki procenat ispitanika izjasnio se da upražnjava ponašanja i navike od koristi za očuvanje životne sredine.
Smeće ne baca na mesta koja nisu za to predviđena 91% žena u odnosu na 85% muškaraca, u pogledu gašenja svetla odnos je 81%:73%, kupovini štedljivih sijalica veći broj žena – 69:68%.
Najveća razlika je u korišćenju platnene torbe pri kupovini, razlika je skoro 25% u korist žena. Ipak, manji procenat žena štedi vodu, učestvuje u ekološkim kampanjama, koristi obnovljive izvore energije i koristi bicikl umesto automobila.
Spremnost na promenu ponašanja radi zaštite životne sredine
Ogroman procenat ispitanih građana spreman je na promenu ponašanja zarad očuvanja životne sredine, skoro 98%.
Kada se uporedi po gradovima, rezultat je veoma ujednačen, od 96% do 98%. Ovo je najujednačeniji rezultat. Ukoliko se uporedi sa visokim procentom slaganja sa merama za ublažavanje posledica klimatskih promena, menjanje ponašanja pojedinaca i edukacija stanovništva na svim nivoima, ovaj rezultat dobija još više na značaju.
Značajno je ukazati da je udeo ispitanika koji nije upoznat sa programima zaštite životne sredine najveći u Kruševcu, dok je najmanji u Sremskoj Mitrovici.
Iako je rezultat kod oba pola veoma visok, nešto veći procenat žena spreman je na promenu ponašanja radi očuvanja okoline (99%:96%).
Upoznatost sa konkretnim akcijama zaštite životne sredine na lokalnom nivou, odgovori su nešto drugačiji.
Stanovnici Sremske Mitrovice su najupoznatiji sa organizovanim čišćenjem grada, postavljanjem kontejnera za sortiranje otpada i sadnjom drveća. Sa aktivnostima čišćenja korita i obala reka i izvorišta najviše su upoznati stanovnici Valjeva i Kraljeva. Protesti kojima se skreće pažnja na probleme životne sredine je aktivnost koja je poznata najvećem broju stanovnika Beograda i Valjeva. Zanimljivo je istaći da postavljanje solarnih ploča, kao oblik izvora obnovljive energije najpoznatije je za stanovnike Leskovca i Beograda.
Na osnovu dobijenih podataka, žene su u većem broju upoznate sa svim akcijama u odnosu na muškarce.
Poverenje u vezi sa temama o problemima životne sredine, najviše, oko 60% ispitanika, veruje ekološkim organizacijama i stručnjacima. Članovima porodice, ili prijateljima veruje 21% ispitanika, a nevladinim organizacijama 18%. Ispitanici najmanje veruju Vladi Republike Srbije, njih svega 3%, i medijima, svega 2%. Kao preovlađujući komentar 5% ispitanika koji su izabrali odgovor “drugo” je da veruju jedino sebi i svojim očima.
Poverenje ispitanika po gradovima se ne razlikuje značajno. Ispitanici iz Sremske Mitrovice (70%) i Valjeva (62%) najviše veruju ekološkim organizacijama. Najviše ispitanika iz Kraljeva (67%), Beograda (66%), Kruševca (66%) i Leskovca (63%) veruje stručnjacima.
Veći udeo žena 69% veruju ekološkim organizacijama, dok muškarci svoje poverenje, najviše 64% poklanjaju stručnjacima.
Percepcije o nosiocima odgovornosti za zaštitu životne sredine
Na pitanje ko sve treba da ima odgovornost u borbi protiv klimatskih promena, nešto više od dve trećine ispitanika ističe da su to na prvom mestu Vlada Republike Srbije 73% i vlade zemalja najvećih zagađivača 70%.
Najveći udeo ispitanika iz Leskovca kao nosioce odgovornosti vidi vlade zemalja najvećih zagađivača (72%) i pojednice (70%). Isti udeo ispitanika iz Beograda (81%) kao nosioce odgovornosti vide vlade zemalja najvećih zagađivača i Vladu Republike Srbije. Ispitanici iz Kraljeva u najvećem broju kao nosioce odgovornosti vide Vladu Republike Srbije (78%) i lokalnu samoupravu (74%). Najveći udeo ispitanika Kruševca 75% i Sremske Mitrovice 60%, kao nosioce odgovornosti vide vlade zemalja najvećih zagađivača i Vladu Republike Srbije, ali postoji značajna razlika u veličini tog udela. Vlada Republike Srbije i lokalna samouprava su viđeni kao nosioci odgovornosti od najvećeg broja ispitanika iz Valjeva (72%).
Prema mišljenju žena glavni nosioci odgovornosti su Vlada Republike Srbije (73%) i pojednici (70%). Kod ispitanika muškog pola to su vlade zemalja najvećih zagađivača (77%) i Vlada Republike Srbije (73%). Kod žena na trećem mestu su vlade zemalja najvećih zagađivača, a na četvrtom industrija i preduzetnici.
Upoznatost sa aktivnostima Evropskog pokreta u Srbiji u lokalnim politikama
Udeo ispitanika koji nisu čuli za Evropski pokret je najniži u Kraljevu (15%) i Kruševcu (20%). Oko polovine ispitanika iz Beograda i Valjeva je čulo za Evropski pokret, ali nisu upoznati sa njihovim aktivnostima.
Što se tiče aktivnosti iz oblasti zaštite životne sredine u najvećem broju su upoznati ispitanici iz Kraljeva (26%) i Kruševca (22%), ali i Sremske Mitrovice (20%). Sa aktivnostima iz oblasti ekonomskog osnaživanja žena je upoznato oko 10% ispitanika iz Leskovca i Kruševca.
Posmatrano iz ugla pola, približan je udeo mušaraca i žena kojima su poznate aktivnosti iz ekonomskog osnaživanja žena.
Upoznatost sa aktivnostima oragnizacija civilnog društva u lokalnim politikama – Približno polovina ispitanika nije upoznata sa postojanjem i aktivnostima organizacija civilnog društva na nivou lokalne zajednice.
Posmatrano po gradovima, preko polovine ispitanika koji nisu upoznati sa postojanjem organizacija civilnog društva su iz Valjeva (57%) i Leskovca (52%). Za razliku od toga 28% ispitanika iz Kraljeva nije upoznato sa postojanjem organizacija civilnog društva. Sa malim udelom, ali značajno više od ostalih gradova ispitanici iz Leskovca (16%) i Kraljeva (12%) te aktivnosti vide kao uspešne.
Umesto rezimea, predlažemo da sami, ili sa društvom, bez obzira da li imate ikakve povezanosti sa navedenim gradovima, odgovorite na anketna pitanja i tako proverite sopstvene stavove o klimatskim promenama.
Pol: * Muški * Ženski
II Starosna dob:
a) 18-25 b) 26-35 c) 36-45 d) 46-55 e) 56-65 f) više od 65
III Obrazovanje:
a) Osnovno obrazovanje
b) Srednje obrazovanje
c) Visoko obrazovanje
IV Grad:
a/ Leskovac
b/ Beograd
c/ Kraljevo
d/ Kruševac
e/ Sremska Mitrovica
f/ Valjevo
V Šta Vas najviše brine po pitanju životne sredine (moguće više odgovora)?
a/ Zagađenje vazduha
b/ Zagađenje voda (reka, jezera…)
c/ Poplave
e/ Loše upravljanje otpadom (npr. prekomerna upotreba deponija)
f/Gustina saobraćaja
g/Klimatske promene
h/Oštećenje ozonskog omotača
i/Prekomerno iskorišćavanje prirodnih resursa
j/ Izumiranje životinjskih i biljnih vrsta
k/ Radioaktivni otpad
l/ Prenaseljenost gradova
lj/ Posledice bombardovanja
m/ Drugo
VI Da li imate osećaj da se vremenski uslovi ubrzano menjaju? *Da *Ne
VII Da li ste i koje promene u vezi sa klimom uočili na području svoje lokalne zajednice (moguće više odgovora)?
a/ Nisam
b/ Suša
v/ Velika vrućina
g/ Poplava
d/Nestašica vode
đ/ Povećan smog
e/ Loš kvalitet vazduha
ž/Klizišta
z/ Učestali grad
i/ Povećani zdravstveni problemi
j/ Ugroženost i nestanak pojedinih biljnih i životinjskih vrsta
k/ Loši prinosi u poljoprivredi zbog vremenskih uslova
l/ Drugo
VIII Zbog čega je, po Vašem mišljenju, došlo do ubrzanja klimatskih promena (moguće više odgovora)?
a/ Zbog prekomerne upotrebe automobila
b/Zbog grejanja u domaćinstvima štetnim fosilnim gorivima
v/Zbog aktivnosti privrede, firmi, industrije
g/ Zbog lošeg upravljanja otpadom
d/Zbog ozonskih rupa
đ/Ne znam
e/Drugo
IX Koliko Vas plaše posledice klimatskih promena?
a/ U velikoj meri me plaše
b/Plaše me
v/ Niti me plaše, niti me ne plaše
g/ Ne plaše me
d/ Uopšte me ne plaše
X Posledice klimatskih promena neće biti vidljive još dugi niz godina, pa neće uticati na mene: a) Slažem se, b) Ne slažem se, c) Neopredeljen/a sam.
XI Šta se, po Vašem mišljenju, može uraditi na ublažavanju posledica klimatskih promena (moguće više odgovora)?
a/ Ne može se ništa uraditi
b/ Moraju se uvesti stroge mere i zakoni za očuvanje životne sredine
v/ Prelazak na obnovljive izvore energije
g/ Promena ponašanja pojedinca (razvrstavnje otpada, izbacivanje štetnih goriva…)
d/ Edukacija stanovništva svih starosnih doba
e/ Skraćivanje radne nedelje
ž/ Subvencije za izolacione materijale i stolariju
z/ Masovna sadnja drveća
i/ Drugo
XII Da li mislite da Vi imate bilo kakvog uticaja na klimatske promene?
a) Da b) Ne c) Neopredeljen/a
XIII Obeležite šta sve radite na zaštiti životne sredine (moguće više odgovora):
a/ Hodate ili vozite bicikl umesto da vozite automobil
b/ Koristite javni prevoz
v/ Gasite svetlo kada ga ne koristite
g/ Kupujete energetski efikasne sijalice
d/ Štedite vodu
đ/ Razvrstavate staklo i druge predmete (reciklirate)
e/ Učestvujete u ekološkim kampanjamaž Nosite platnenu torbu u kupovinu
ž/ Ne bacate smeće na divlje deponije i van kontejnera i kanti
z/ Koristite obnovljive izvore energije
i/ Drugo
XIV Da li ste spremni da promenite svoje ponašanje kako bi se očuvala životna sredina? a) Da b) Ne
XV Da li vam je poznato da postoje programi, mere i aktivnosti za smanjenje negativnih klimatskih promena koji se sprovode u lokalnim zajednicama (opštinama, seoskim naseljima, gradovima)? a)Da b)Ne
XVI Da li se u vašoj lokalnoj zajednici sprovode neke od navedenih akcija (moguće više odgovora)?
a/ Organizovano čišćenje grada
b/Čišćenje korita i obala reka i izvorišta
v/Postavljanje kontejnera za sortiranje otpada
g/Postavljanje solarnih klupa
d/Sadnja drveća
đ/Protesti kojima se skreće pažnja na probleme životne sredine
e/Ne znam
ž/Drugo
XVII Kome najviše verujete kada su u pitanju teme o problemima životne sredine?
a)Članovima porodice ili prijateljima
b) Stručnjacima
v)Vladi Republike Srbije.
g) Nevladinim organizacijama
d)Ekološkim organizacijama
đ) Medijima
e) Drugo
XVIII Po Vašem mišljenju ko sve treba da ima odgovornost u borbi protiv klimatskih promena?
a/ Pojedinci
b/ Vlade zemalja najvećih zagađivača (Kina, SAD, EU…)
v/ Vlade najbogatijih zemalja
g/ Vlada Republike Srbije
d/ Lokalna samouprava
đ/ Industrija i preduzetnici
e/ Nevladine organizacije
ž/ Ekološke organizacije
XIX Da li ste upoznati sa akcijama koje Evropski pokret sprovodi u vašoj lokalnoj zajednici?
a/ Nikada nisam čuo/la za Evropski pokret
b/ Čuo/la sam za Evropski pokret, ali nisam upoznat/a sa njihovim aktivnostima
v/ Poznate su mi njihove aktivnosti iz oblasti zaštite životne sredine
g/ Poznate su mi njihove aktivnosti iz oblasti ekonomskog osnaživanja žena
d/ Drugo
XX Da li ste upoznati sa postojanjem i aktivnostima organizacija civilnog društva u vašoj lokalnoj zajednici?
a/ Nisam upoznat/a da u mojoj lokalnoj zajednici postoje organizacije civilnog društva
b/ Znam da postoje, ali nisam upoznat/a sa njihovim aktivnostima
v/ Upoznat/a sam sa njihovim aktivnostima i mislim da nisu dovoljno uspešne
g/ Upoznat/a sam sa njihovim aktivnostima i mislim da su uspešne
d/ Drugo